Anderhalf jaar na publicatie van de Nederlandse mondiale gezondheidsstrategie vond gisteren het langverwachte commissiedebat hierover plaats in de Tweede Kamer. Een belangrijk moment voor Wemos, als mede-oprichter en lid van de Dutch Global Health Alliance, lid van het SRGR-platform én een van de organisaties die jaren heeft gepleit voor een dergelijke strategie. Waar in het verleden mondiale gezondheid als onderwerp niet altijd op aandacht kon rekenen, was de Tweede Kamer met zeven Kamerleden goed vertegenwoordigd. Ook de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) en de minister voor Medische Zorg waren beiden aanwezig. Tijdens het bijna drie uur durend debat sprongen een aantal voor Wemos relevante onderwerpen eruit.
Seksuele gezondheid en reproductieve rechten en toegang tot basiszorg
Seksuele gezondheid en reproductieve rechten (SRGR) en de bijbehorende gezondheidsdiensten waren een veelbesproken onderwerp tijdens het debat. Meerdere partijen zoals GroenLinks-PvdA, SP en VVD hamerden op het belang van SRGR en van toegang tot basisgezondheidszorg om die rechten uit te oefenen in tijden waar deze rechten en toegang in veel landen onder druk staan. Zowel de belangrijke rol van Nederland als derde donor wereldwijd op dit gebied, als de cruciale rol van strategische partnerschappen zoals het Make Way-partnerschap (waarvan we penvoerder zijn), werden expliciet benoemd. Het was goed om te zien dat ook de minister voor BHOS deze partnerschappen als succesvol bestempelde en het belang van SRGR nogmaals benadrukte.
Toegang tot medicijnen
Meerdere Kamerleden benoemden terecht dat geneesmiddelen in veel landen in het mondiale Zuiden niet beschikbaar of betaalbaar waren tijdens de coronapandemie. Kamerlid Hirsch (GroenLinks-PvdA) stelde dat vaccins alleen tot stand komen door publieke investeringen in de eerste fases van geneesmiddelenonderzoek. Ze stelde dat de bescherming van intellectueel eigendom de toegang tot medicijnen bemoeilijkt, en vroeg dan ook om het publieke belang zwaarder te laten wegen in de toekenning van patenten. Onder andere Kamerlid Kahraman (NSC) wees op de hoge winsten van de farmaceutische industrie tijdens de pandemie, en vroeg de minister of er standaarden kunnen komen om grip te krijgen op de extreem hoge winsten van farmaceuten op producten die ontwikkeld zijn met publieke middelen.
De minister voor Medische Zorg zegde toe om opnieuw te kijken naar de toolkit Maatschappelijk Verantwoord Licentiëren, en te onderzoeken hoe toegankelijkheid en betaalbaarheid van medicijnen voor mensen in het Zuiden daarin opgenomen kan worden. Ook beaamden beide aanwezige ministers dat Nederland wil blijven inzetten op lokale en regionale productie van medische producten. Vanuit SP en CDA kwam de belangrijke toevoeging dat we dan ook moeten waarborgen dat lokale en regionale productie daadwerkelijk in handen komt van de lokale bevolking en bedrijven.
Onmisbaar: monitoring en uitvoering van de strategie
Naast inhoudelijk commentaar stelde een aantal Kamerleden ook vragen over de uitvoering en monitoring van de strategie. Zo vroeg Kamerlid Dobbe (SP) terecht aan de minister hoe de strategie volledig uitvoering kan krijgen na de bezuinigingen op het ontwikkelingssamenwerkingsbudget. Kamerlid Boswijk (CDA) stelde vragen over het uitblijven van een uitvoeringsagenda en hoe de Tweede Kamer geïnformeerd zal worden om de voortgang van de strategie te kunnen volgen. Hierop volgde een toezegging van de minister om in ieder geval voor het einde van het jaar een update op de voortgangsrapportage naar de Kamer te sturen.
Een strategie met brede steun
Al met al concluderen we dat ondanks kritische noten en verbeterpunten de meerderheid van de aanwezige Kamerleden de noodzaak van een Nederlandse mondiale gezondheidsstrategie inzien en de ingeslagen weg van de strategie steunen. Ook de ministers voor BHOS en Medische Zorg benadrukten nogmaals dat deze strategie breed gedragen wordt en verder reikt dan ontwikkelingssamenwerking alleen. Daarnaast waren we blij met de aandacht voor relevante thema’s voor Wemos, zoals SRGR en eerlijke toegang tot medische producten wereldwijd.
Een effectieve strategie staat of valt echter bij de uitvoering ervan, en hier hoort ook voldoende budget bij. Wemos hoopt daarom dat de Kamer en de aankomende regering ook in de toekomst het belang van mondiale gezondheid erkennen en hierin zullen blijven investeren.
Bekijk hier de opname van het debat of hieronder:
Lees ook ons opinieartikel over investeren in mondiale gezondheid in de Volkskrant (3 april 2024)
